Heksen in Roermond - mysterieuze verhalen

In 1613 en 1614 werd Roermond het toneel van de grootste heksenprocessen in Nederland. Deze periode markeert een donkere bladzijde in de geschiedenis. Meer dan zestig mensen, voor negentig procent vrouwen, werden beschuldigd van hekserij en belandden op de brandstapel. De heksenwaan werd sterk beïnvloed door geschriften van paters dominicanen, zoals de Malleus Maleficarum (Heksenhamer) uit 1487, een praktisch handboek voor kerkelijke en wereldlijke rechtbanken. Deze teksten legden de nadruk op een extreme vrouwenhaat, waardoor vooral vrouwen het slachtoffer werden van verdenkingen en vervolgingen. Angst voor misoogsten, ziekte en rampspoed dreef de samenleving tot het zoeken van zondebokken, en zo werd Roermond een plek van angst en onmacht.

Van Heksentoren naar Rattentoren

Aan de Grote Kerkstraat, vlakbij de Sint-Christoffelkathedraal, staat de Rattentoren, een van de overgebleven vestingtorens van Roermond. De ronde hoektoren stamt uit het laatste kwart van de 14e eeuw en maakte deel uit van de twintig torens die ooit de stadsmuur vormden.

In de loop der eeuwen veranderde de toren meerdere keren van naam en functie. Eerst werd hij de Klokkentoren of Goudentoren genoemd. Begin 17e eeuw kreeg hij de naam Heksentoren, omdat hij dienst deed als gevangenis voor vrouwen die van hekserij werden beschuldigd. In de 18e eeuw raakte de toren in verval en werd de omgeving gebruikt als vuilnisbelt; toen ontstond de naam Rattentoren.

De Galgenberg 

Na hun veroordeling werden de slachtoffers naar de Galgenberg gebracht, aan de rand van de stad bij de huidige Kapel in ’t Zand. Daar werden ze gewurgd of levend verbrand. Vaak bleven hun lichamen zichtbaar hangen als afschrikwekkend voorbeeld. Tegenwoordig herinnert een gedenkteken op die plek aan deze gruwelijke periode.

Vrouwen onder vuur

Het waren vooral vrouwen die slachtoffer werden: weduwen, kruidenvrouwen, zelfstandigen of simpelweg vrouwen die nét wat anders waren dan de rest. Hun kennis, hun gedrag of zelfs een ruzie met de buren kon al genoeg zijn om beschuldigd te worden van hekserij.

Echo’s uit het verleden naar het heden

Roermond gaat deze gruwelijke geschiedenis niet uit de weg. Zo wordt bij de Rattentoren het Nationaal Heksenmonument geplaatst, ter nagedachtenis aan de slachtoffers en als waarschuwing voor de toekomst. Want ook nu krijgen vrouwen wereldwijd nog steeds te maken met vooroordelen, ongelijkheid en geweld. In Nederland sterft gemiddeld elke acht dagen een vrouw door femicide. Het verhaal van de heksen van Roermond laat zien hoe gevaarlijk het is wanneer angst en macht leiden tot het buitensluiten en vernietigen van vrouwenlevens. Het monument zal ons oproepen waakzaam te zijn en te blijven strijden voor veiligheid, respect en gelijke kansen.

Meer lezen

Wil je dieper in het verhaal duiken? De historische roman Hellemoer vertelt over de grootste reeks heksenprocessen van de Lage Landen. Gebaseerd op brieven en documenten uit het gemeentearchief van Roermond krijgen zowel slachtoffers als daders een levendig gezicht. Het boek laat je niet alleen terugkijken, maar stelt ook de vraag of vervolgingswaan écht tot het verleden behoort.

Hellemoer is verkrijgbaar via onze webshop.

Afbeelding de Malleus Maleficarum (Heksenhamer) https://wellcomeimages.org/indexplus/obf_images/9b/44/a3099ffc223cb9f24…;Gallery: https://wellcomeimages.org/indexplus/image/L0000980.html Wellcome Collection gallery (2018-03-30): https://wellcomecollection.org/works/tdadmt by CC-BY-4.0, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35858408